Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy

Górznieńsko – Lidzbarski Park Krajobrazowy (GLPK) utworzono w 1990 roku powierzchnia parku wynosi 27,8 tysięcy hektara (w województwie kujawsko – pomorskim 13,9 tysięcy hektara). Położenie parku obejmuje miasto Górzno oraz część gmin: Górzno, Brzozie, Grążawy, Świedziebnia w województwie kujawsko – pomorskim; gmina Lidzbark Welski – w województwie warmińsko mazurksim; gmina Lubowidz – w województwie mazowieckim.

Pod względem fizyczno – geograficznym park położony jest na granicy Pojezierza Dobrzyńskiego od zachodu, Garbu Lubawskiego od północy i Równiny Urszulewskiej od południa. Na obszarze parku znajduje się kilkadziesiąt jezior.
Najbardziej malownicze to:

Leźno Wielkie – 63,2 ha,
Samin – 60,6 ha,
Górzno – 47,0 ha,
Młyńskie – 25,3 ha,
Bryńskie Północne – 40,0 ha,
Bryńskie Południowe – 30,0 ha.

Ponad 70% powierzchni zajmują wielopostaciowe lasy, przypominające często krajobraz puszczański. W północnej części występują głównie grądy, na południu przeważają lasy mieszany.

W południowej części występują bory sosnowe.

Rzeźba terenu GLPK jest niezwykle urozmaicona, jest ona wynikiem działalności ostatniego zlodowacenia.
Występują tu:

wysoczyzny morenowe,
wzgórza i pagórki morenowe,
równiny sandrowe,
kemy,
ozy,
druminy,
rynny

Najniższy punkt znajduje się w dnie Brynicy – 73 m n.p.m., najwyższy na wzgórzu kemowym „Sarnia Góra” – 190,4 m n.p.m.

Wiodącą formą działalności GLPK, obok funkcji ochronnych, jest edukacja ekologiczna. Dzieci i młodzież zdobywają ją w Ośrodku Edukacji Ekologicznej „Wilga” w Górznie.

Obok walorów krajobrazowych na uwagę zasługują walory historyczno - kulturowe parku. Jednym z ważniejszych zabytków jest pochodzący z XVIII wieku barokowo – klasycystyczny kościół w Górznie z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem, secesyjne kamieniczki w Lidzbarku.

Flora

Flora roślin całego parku krajobrazowego oceniana jest na około 900 gatunków. Bogata jest flora grzybów, mszaków, porostów i glonów. Na terenie parku znajduje się 69 gatunków roślin objętych ochroną gatunkową, w tym 54 ochroną ścisłą, a 15 ochroną częściową. Listę gatunków chronionych uzupełniają niektóre grzyby i porosty. W rezerwacie „Jar Brynicy” znajduje się 417 gatunków roślin kwiatowych i paprotników, w rezerwacie „Czarny Bryńsk” ponad 160, na powierzchni badawczo - dydaktycznej ponad 420.
Rzadkie gatunki roślin chronionych to:

wawrzynek wilcze łyko – silnie trujący,
lilia złotogłów

Z roślin chronionych częściowo można zaobserwować:

kopytnik pospolity,
mrzankę wonna,
paprotkę zywczajną
turówkę leśną.

Do osobliwości flory należy:

pluskwica europejska,
widłak wroniec – gatunek górski,
widłak spłaszczony,
jałowcowaty,
storczyki szerokolistne,
reliktowa gwiazdnica grubolistna,
rosiczka okrągłolistna,
bagnica torfowa,
przygiełka biała,
kłoć wiechowata,
kocanki piaskowe.

Las

W okolicach Czarnego Bryńska przeważają lasy grądowe. Drzewostan jest liściasty, rośnie tu dąb szypułkowy i bezszypułkowy, lipa drobnolistna, grab zwyczajny. W wielu partiach dominuje sosna zwyczajna, grab zwyczajny. Wiosną runo pokrywają białe kwiaty zawilca gajowego. Na terenie parku znajdują się grądy zboczowe, nazywane lasami klonowo – lipowymi, gdzie najliczniej występuje lipa drobnolistna i klon zwyczajny a także wiąz górski. Na dnie dolin, rynien lub obniżeń wytopiskowych występują olsy lub łęgi jesionowo – olszowe. Na terenach bagiennych można spotkać kopulaste zarośla wierzby szarej tak zwane zarośla łozowe.

Rośliny wodne

Na obszarach jezior występuje roślinność szuwarowa: porosty, pospolity szuwar trzcinowy, lokalnie szuwar pałki wąskolistnej. Nad jeziorem Tabułka znajduje się szuwar tatarakowy. W okolicach Czarnego Bryńska znajdują się różne typy torfowisk. Oprócz naturalnej roślinności wodnej, szuwarowej i torfowiskowej w parku występuje roślinność półnaturalna, do której należą: zarośla, łąki, pastwiska, trawiaste murawy, wrzosowiska.

Fauna

Fauna GLPK jest bogata i zróżnicowana. Kręgowce – występuje około 400 gatunków. Najliczniejszy ssak to zając szarak, na terenie parku występuje ponad 1000 osobników. Kolejny gatunek to sarna około 1000 osobników Inny gatunek to jeleń – około 200 osobników. W parku znajduje się około 200 osobników dzika, który jest zdolny do okresowych migracji w poszukiwaniu żeru. Łoś jest największym kręgowcem na terenie parku, jego liczebność nie przekracza 5 – 10 osobników. Prowadzi koczujący tryb życia. Drapieżny ssak to lis. Jego liczebność nie przekracza 50 osobników. Poluje i rozmnaża się w lesie i wśród pól. W parku występuje 11 gatunków ssaków drapieżnych, tyle samo co w Puszczy Białowieskiej. Można tu spotkać wydrę, od niedawna norkę amerykańską. Wartościowymi drapieżnikami jest wilk i ryś, coraz częściej spotykanymi na terenie parku. Są one pod ochroną, giną głównie we wnykach zastawianych przez kłusowników na sarny. Kolejna ciekawa grupa ssaków to nietoperze. Są wśród nich gatunki żyjące w lesie a także w budowlach ludzkich. Najmniejszy nietoperz – karlik malutki gnieździł się pod dachem baraku w Ekoczarze. Niektóre gatunki tych ssaków odlatują na zimę do cieplejszych okolic, inne zapadają w sen zimowy. Dla zimujących nietoperzy bardzo ważna jest wilgotność powietrza. W studniach znajdują one odpowiednie warunki i zabezpieczenie przed drapieżnikami. Kolejnym ssakiem często spotykanym jest kret oraz jeż należący do rzędu owadożernych. Najmniejszym ssakiem jest ryjówka malutka, która waży ponad 2 gramy. Zjada bezkręgowce, pomagając człowiekowi w zwalczaniu szkodników. Interesującym gatunkiem jest rzęsorek rzeczek zamieszkujący wilgotne środowiska. Najliczniejszy i najpospolitszy ssak to nornica ruda, która żywi się nadziemnymi częściami roślin zielonych, a także kłączami i nasionami oraz bezkręgowcami. Park zamieszkuje jeden z największych gryzoni europejskich – bóbr.

Na terenie parku znajduje się około 30 gatunków ryb. Gospodarką hodowlaną objęte są następujące ryby:

karaś,
leszcz,
lin,
płoć,
sieją,
sielawa,
szczupak,
węgorz

Poza tym występuje 13 gatunków płazów:

rzekotka,
paskówka – najrzadsza z ropuch,
traszka grzebieniasta i zwyczajna,
żaba trawna,
żaba moczarowa

W parku można spotkać 6 gatunków gadów Połowa z nich to jaszczurki na przykład: jaszczurka beznoga, padalec. Druga połowa to węże: na przykład żmija i zaskroniec, gniewosz plamisty.

Dużą grupę kręgowców stanowią ptaki. W parku znajduje się ponad 200 gatunków pojawiających się tutaj ptaków lęgowych jest 100 kilkadziesiąt. Zięba jest najliczniejszym gatunkiem. Z gatunku krukowatych można spotkać:

kruka,
wronę siwą,
srokę,
kawkę,
gawrona,
sójkę
orzechówkę

Gatunki rzadkie drapieżników to:

orlik krzykliwy,
rybołów,
orzeł bielik,
myszołów,
krogulec,
jastrząb,
błotniak stawowy,
kania czarna,
kobuz,
sokół wędrowny

W GLPK można zauważyć mieszkańców trzech stref:

toń wodna – perkoz dwuczuby, gągoł czernica, krzyżówka mewa śmieszka,
szuwary – łyska, trzciniak, trzcinniczek,
nadbrzeżne zakrzewienia i zadrzewienia – rokitniczka, łozówka, cierniówka, dziwonia,

Pola i łąki zamieszkuje:

skowronek i trznadal,
szczygieł,
pliska żółta,
świergotek polny,
jaskółka brzegówka,
dudek,
zimorodek

W okolicy Czarnego Bryńska można spotkać ziębę, pierwiosnka i rudzika. Poza tym wykryto rzadkie gatunki

krzyżodzioba,
gila,
siniaka (gatunek gołębia gnieżdżącego się w dziuplach),
jarząbek,
gawron,
jaskółka brzegówka,
czapla siwa,
żuraw

Bezkręgowce – najbogatszą grupą zwierząt są owady: ważki, muchówki, motyle. Wiele z nich zasługuje na większą uwagę gdyż są one rzadko spotykane na innych obszarach kraju.

Rezerwaty

Podstawowe cztery funkcje jakie powinien spełniać park krajobrazowy:

ochronna,
edukacyjna,
turystyczna,
gospodarcza.

Wysoką rangę GLPK podkreśla utworzenie w jego granicach sześciu rezerwatów przyrody. Są to cztery rezerwaty leśne, jeden torfowiskowy oraz jeden florystyczny.

Rezerwat „Szumny Zdrój” imieniem K. Sulisławskiego – rezerwat leśny, utworzony w 1958 roku na obszarze 4,75 ha. Od 1971 rezerwat liczy 37,16 ha w tym 5,71 zajmuje rezerwat ścisły. Osobliwością tego terenu jest nisza źródliskowa, która wchodzi w skład rezerwatu ścisłego. Urwiste zbocza niszy porasta las klonowo-lipowy. Wiosną dno niszy porasta czosnek niedźwiedzi wokół rozciąga się kompleks grądów. Występuje kilkanaście gatunków roślin chronionych.

Rezerwat „Jar Brynicy” – rezerwat leśny o powierzchni 26,07 ha utworzony w 1955 roku. Celem jest ochrona naturalnego lasu grądowego w odcinku doliny Brynicy. Zbocza jaru są strome, często osiągają wysokość ponad 20 m. Na jego dnie jest kręta rzeka. Zbocza jaru porasta grąd zboczowy, zwany lasem klonowo-lipowym. Na drzewostan składają się głównie: lipa drobnolistna, klon zwyczajny, grab zwyczajny, wiąz górski, dąb szypułkowy, sosna zwyczajna. Niektóre okazy sosny osiągają około 200 lat. Znajduje się wiele starych dębów. największy „Dąb Rzeczypospolitej” ma 596 cm obwodu, 32 m wysokości, liczy ponad 400 lat. Występują też lasy łęgowe z olszą czarną i jesionem. Runo bogate jest w różne gatunki chronionych i rzadkich roślin. Występują też ptaki, z których należy wymienić: bociana czarnego i zimorodka.

Rezerwat „Ostrowy nad Brynicą” – niewielki rezerwat leśny o powierzchni 2,04 ha, utworzony w 1960 roku dla ochrony lasu grądowego. Ostatnio zaobserwowano tu zanikanie wielu gatunków roślin światłolubnych i ciepłolubnych wiąże się to z rozwojem drzewostanu grabowego i lipowego, powoduje to ociemnienie runa.

Rezerwat „Klonowo” – rezerwat leśny powołany w 1958 roku o powierzchni 32,64 ha. Dominującym gatunkiem w drzewostanie jest sosna zwyczajna osiągająca średnią wysokość 32 m. Runo opanowane jest niecierpka drobnokwiatowego.

Rezerwat „Czarny Bryńsk” – florystyczny o powierzchni 11,34 ha, utworzony w 1963 roku dla ochrony kłoci wiechowatej, która jest rośliną szuwarową o wysokości 1 – 2 m. Jezioro Czarny Bryńsk jest objęte ochroną jest zbiornikiem bezdopływowym i bezopdływowym, otoczonym dookoła lasami. Na powierzchni wody można zaobserwować grzebienie białe które są pod ochroną. W szuwarach od strony torfowiska rośnie kłoć wiechowata. Jezioro porośnięte jest karłowatymi okazami sosny. Wśród mchów torfowców można spotkać rzadkie gatunki roślin – owadożerną rosiczkę okrągłolistną, bagnicę torfową, turzycę bagienną, przygiełkę białą. Jezioro i torfowisko otaczają lasy liściaste z udziałem graba. Na terenie piaszczystym występuje bór mieszany z drzewostanem sosnowo dębowym. Na terenie bagiennym rosną lasy olszowe – olchy.

Rezerwat „Mszar Płociczno” – torfowiskowy o powierzchni 182,39 ha, utworzony w 1997 roku. Obejmuje zarastające jezioro Płociczno z torfowiskiem przejściowym i lasami – głównie są to bory sosnowe. Obszar torfowiska przejściowego jest rozległy zajmuje 27 ha. Chronione gatunki to: rosiczka okrągłolistna, bagnica torfowa, widłak jałowcowaty, narecznica grzebieniasta, reliktowa turzyca strunowa.

Pomniki przyrody

Na terenie GLPK występuje około 30 pomników przyrody

Dąb Rzeczypospolitej,
piękna aleja dębów (104 okazy).

Można zaobserwować również dwa pomnikowe głazy narzutowe.

Szlaki Przyrodniczo-turystyczne.

Trasa pierwsza wokół jezior górznieńskich

Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna: rynek, Bocieniec, rezerwat „Szumny Zdrój”, nisza źróliskowa, szkolny plac, Wapionka, Fiałki, Kaliczka, oczyszczalnia ścieków, torfowisko źródliskowe, park miejski.

Długość trasy 9,7 km
Czas przejścia 2,5 – 4 godziny
Można poznać wspaniałą rzeźbę terenu, przyrodę jezior, różne typy lasów, krajobrazy naturalne.

Bocieniec – miejsce lokalizacji Ośrodka Edukacji Ekologicznej, leży pomiędzy jeziorami Młyńskim i Górzno. Wzgórze ma 30 m wysokości.

Jezioro Młyńskie – rynnowe o powierzchni 25,9 ha i głębokości maksymalnej 5,8 m. Długość maksymalna jeziora wynosi 890 m, a szerokość 395 m. Roślinność wodną reprezentuje zespół lilii wodnych głównie grążel żółty, rzadziej grzebienie białe. Na tafli jeziora zobaczyć można perkozy dwuczube, kaczki krzyżówki i łyski.

Rezerwat „Szumny Zdrój” – podszyt tworzy głównie leszczyna pospolita. Ciekawe jest runo leśne, w skład którego wchodzą, zawilec gajowy, przylaszczka pospolita, konwalijka dwulistna, gajowiec żółty, wawrzynek wilczełyko. W lasach żyje dużo gatunków zwierząt: zięby, sikory, mysikróliki, strzyżyki i rudziki, jelenie, sarny, łosie, dziki.

Nisza źródliskowa – osiąga głębokość ponad 20 m stoki są bardzo strome. W dnie niszy wypływają obficie wody, systematycznie podcinając jej stoki. Zbocza porasta las grądowy. Dominują drzewa liściaste różnych gatunków.

Szkolny plac – przyszkolnym placu kończy się kompleks starych lasów grądowych z dobrze wykształconym i bogatym runem, a zaczynają lasy młode.

Wapionka – kąpielisko w Górznie, niedaleko znajduje się pensjonat „Jagódka”. Jezioro zajmuje 2 ha powierzchni. Pośrodku położona jest wysepka z figurką Chrystusa. Na brzegu jeziora występują skupienia tataraku zwyczajnego. Na wodzie można spotkać różne gatunki dzikich kaczek. Występują tu płazy: ropuchy szare, żaby trawne i moczarowe oraz traszki.

Fiałki – są bogate w mozaikę pól, łąk, pastwisk, zabagnień, ludzkich osad, krętych dróg.

Kaliczka – wzgórze przy wypływie Górzanki z jeziora Górzno. Rzeka swój początek bierze z małego zagłębienia wytopiskowego na południe od Górzna, przy drodze do Karwu. Na jej stromych stokach występuje naturalny grąd zboczowy, z wiązem górskim. Górzanka płynąc na północ uchodzi do Brynicy. Spotkać tu można ciekawe gatunki roślin: poziomkę twardawą, lebiodkę pospolitą, centurię pospolitą.

Oczyszczalnia ścieków – obiekt budowano w latach 1990-93. obecnie ścieki kierowane są kolektorem do oczyszczalni.

Torfowisko źródliskowe – jest jednym z rzadziej spotykanych typów torfowisk niskich. Rosną tu gatunki typowe dla zabagnionych miejsc: paproć, skrzyp błotny, storczyk szerokolistny.

Park miejski – założony w 1892 roku i oddany dla celów wypoczynku i ozdoby miasta. Przy głównej alei rośnie wiele drobnych okazów drzew: jesion, sosna. Dużą uwagę zwracają okazy świerka pospolitego, klonu zwyczajnego i grabu. Porośnięte zbocza zamieszkują liczne gatunki ptaków: zięby, sikory, kosy.
Trasa druga doliną rzeki Wel

Przyrodnicza ścieżka dydaktyczna

Jezioro Lidzbarskie, Górka, Wel, kompleks leśny, bór mieszany, jezioro Linowiec, jar rzeki Wel, meandry rzeki Wel, oczyszczalnia ścieków, plac Hallera (Lidzbark).

Długość trasy 10,5 km
Czas przejścia 2,5 – 4 godzin
Cel – pokazanie krajobrazów okolic Lidzbarka Welskiego, zapoznanie z problematyką ochrony środowiska wodnego.

Jezioro Lidzbarskie – zajmuje powierzchnię 121,8 ha. Ma długość 3500 m i szerokość 470 m. Jezioro jest głębokie. W jeziorze można złowić płocie, leszcze, szczupaki, węgorze i sandacze. Zaobserwować miejsca lęgów ptactwa wodnego, takiego jak: perkozy dwuczube, łyski, kaczki krzyżówki, gągoły i tracze. Można podziwiać lipę drobnolistną, klon zwyczajny i jawor.

Górka – to miejsce pierwszej osady słowiańskiej, dający początek miastu. Nieopodal wzgórza znajduje się jedna z głównych i najstarszych ulic zwana Starym Miastem, do której przylega ulica Słomiany Rynek.

Wel – największy lewoboczny dopływ Drwęcy. Długość rzeki wynosi 95,8 km, a powierzchnia 800 km2. Wel przepływa przez liczne jeziora: Dąbrowę Wielką, Dąbrowę Małą, Rumian, Tarczyńskie, Grądy Lidzbarskie. W niezbyt głębokim korycie rzeki można zaobserwować roślinność szuwarową. Wzdłuż rzeki rośnie olsza czarna, wierzba krucha. W rzece występują leszcze, okonie, karpie, węgorze, szczupaki i pstrągi.

Lasy – można tu spotkać lipę drobnolistną, grab zwyczajny, dąb szypułkowy, sosnę zwyczajną, brzozę brodawkowatą. Podszyt tworzy leszczyna pospolita, trzmielina brodawkowata, wiciokrzew suchodrzew. W lasach można spotkać lisa, jelenia, sarnę, dzika, zająca, borsuka i jenota. Charakterystyczne ptaki to: zięby, sikory, drozdy, muchołówki.

Bory – na terenie parku najczęstsze są bory mieszane. Występuje dąb szypułkowy, jarzębina, wierzba, topola, brzoza brodawkowata, sosna, widłak jałowcowaty (objęty całkowitą ochroną).

Jezioro Linowiec – otacza je naturalne torfowisko. Można zaobserwować mchy torfowe trzcinę pospolitą a także wierzbę szarą. Brzegi jeziora otaczają paprocie, pałki szerokolistne. Taflę jeziora porastają grzybienie białe. Torfowisko i okolice zamieszkują perkoziki, kaczki czernice, i krzyżówki a także łabędzie. Jezioro zamieszkują żaby, ropuchy, traszki.

Jar rzeki Wel – to odcinek doliny o wąskim dnie i wysokich zboczach. Spotkać tu można wiele gatunków drzew: lipę drobnolistną, grab zwyczajny, dąb bezszypułkowy i szypułkowy, sosnę zwyczajną. Wśród roślin chronionych na szczególną uwagę zasługuje: wawrzynek wilczełyko, pluskwica europejska. Występuje, zimorodek, gągoł, tracz nurogęsi.

Meandry rzeki Wel – brzeg jest tu stromy, a dno pogłębione. Występują tu największe głębiny i wiry. W zakolach rzeki rośnie kilka gatunków rdestnic i moczarka kanadyjska. Jest to teren łowów błotniaka stawowego, myszołowa i jastrzębia. Pomnikowy okaz dębu, młyn wodny w Kurojadach i zalew na rzece to jedne z ciekawszych miejsc w dole rzeki Wel.

Plac Hallera – to centrum miasta Lidzbarka. Do głównych ciekawostek należy Muzeum Pożarnictwa mieszczące się przy Rynku Nowym. Przy stacji kolejowej rośnie bardzo ładny okaz dębu uznany za pomnik przyrody.
Trasa trzecia do Jaru Brynicy.

Trasa wycieczki przyrodniczej

Górzno (Bocieniec), Czarny Bryńsk, Buczkowo, Ruda, Górzno (Rynek),

Czas przejścia 6 – 9 godzin
Cel wycieczki – pokazanie piękna rzeźby terenu oraz niektórych jezior i rzek oraz rezerwatów przyrody.

Bocieniec – jest początkiem trasy. Od pensjonatu Jagódka rozpoczyna się kompleks leśny. Można podziwiać sosnę, graby. W niektórych miejscach dominuje las dębowy. Gdzie jest sucho rośnie sosna i dęby, a w runie występuje borówka czarna.

Rezerwat Czarny Bryńsk – obejmuje jezioro tej samej nazwy. Jest rezerwatem florystycznym, utworzonym dla ochrony określonego gatunku roślin – głównie kłoci wiechowatej.

Jezioro Czarny Bryńsk – jezioro otaczają lasy liściaste, bór mieszany, bagienne lasy olszowe. Z wsi Czarny Bryńsk szlak wędrówki prowadzi przez las w stronę leśnictwa Buczkowo. Po drodze można obejrzeć resztki młynu na Brynicy w miejscowości Nosek. Na trasie z Buczkowa do dawnego nadleśnictwa Ruda należy zwrócić uwagę na stare, kamienne drogowskazy. Trasa od Rudy do Górzna biegnie bardzo malowniczą drogą wzdłuż lewej krawędzi doliny rzeki Górzanki. Szlak kończy się na rynku.
Trasa czwarta – lasami do Piaseczna.

Trasa wycieczki przyrodniczej

Lidzbark, Kolonowo, Piaseczno, Obrazik, Lidzbark

Długość trasy 17 km
Czas przjścia 5 – 8 godzin
Cel prezentacja piękna przyrody lidzbarskiej

Początek trasy nad Jeziorem Lidzbarskim przy kąpielisku i bazie „Ekoświt”. Pierwszym rezerwatem jest rezerwat leśny „Klonowo”, który zajmuje powierzchnię 32,64 ha. Las grądowy liczy 200 lat, zasługuje na ochronę. Przy siedzibie Nadleśnictwa Lidzbark znajdują się pomniki przyrody – jesion i dąb. Nieco dalej widać przeszło stu letnie okazy dębów. Przy szosie z Klonowa do Piaseczna znajduje się szkółka leśna. W pobliżu szkółki znajduje się okazały głaz narzutowy uznany za pomnik przyrody. Można tu spotkać ssaki, gady i płazy, zaobserwować nietypowe domki ze szparą od dołu, przeznaczone dla pożytecznych nietoperzy. Liczną grupą zwierząt są owady. Rośnie tu miodownik melisowaty, groszek czerniejący, ciemiężyk białokwiatowy. Na zachód od jeziora Paseczno znajdują się torfowiska. Mieszka tu płochliwy żuraw.

By Sylwia Smolińska
Source: http://glpk.ovh.org/

Dodaj komentarz lub opinię

Autor:

Treść:
Przepisz kod z obrazka:

» Odpowiedz
Opinie i komentarze (0)

Jeśli szukasz kredyt lub pożyczki na swój wymarzony i wgzotyczny wyjazd skorzystaj z oferty naszych partnerów finansowych, serwisów 7kredyt.pl oraz Internetowego Domu Kredytowego KredytHouse.pl